WAAR STAAT KERK EN VREDE VOOR?
Kerk en Vrede is een vereniging van mensen die zich inzetten voor ontwapening en geweldloosheid. Zij gelooft dat het onterecht en onverantwoord is om te vertrouwen op geweld. Zij gelooft dat we ons kunnen en moeten wagen op de weg van de actieve geweldloosheid in dienst van de gerechtigheid. Analyse van conflicten en oorzaken vormt de basis voor projecten, campagnes en publicaties.
Zie hierover meer onder projecten op deze website.
Hierbij mag zij rekenen op de steun van vele vrijwilligers op alle fronten van bestuurlijk en uitvoerend werk. Dus mocht ook u/jij iets van uw kwaliteiten beschikbaar willen stellen, bij voorbeeld om mee te denken over nieuwe projecten of om deze website en andere digitale presentaties eens stevig op te leuken, laat het ons weten: bosjananne@gmail.com!
Kerk en Vrede heeft de ANBI status.
Pausbezoek Irak
Begroeting van paus Franciscus bij zijn bezoek aan Irak door aartsbisschop dr. Yousif Thomas Mirkis
(Van 5 tot 8 maart zal Paus Franciscus naar Irak reizen, een reis die al 20 jaar in de pijplijn zat. Aartsbisschop Yousif Thomas Mirkis van het Chaldeeuwse bisdom Kirkuk/Sulaymaniyah heeft afgelopen zondag een welkomstbrief aan de Paus rondgestuurd.Wij hebben inmiddels de vertaling in het Nederlands (door Gerrit Jan Westerveld))
Welkom in onze harten nog voordat u een voet hebt gezet in het heilige land Irak waar de helft van de boeken van het Oude Testament is geschreven. Deze en vele andere teksten zijn voor miljoenen mensen heilig. Voordat u bij ons komt maakt u al indruk door uw innemende glimlach en bijzondere eenvoud bij de mensen die op uw zegen en gebeden wachten.
Welkom om uw evangelische moed om in Irak te komen zoals Christus toen Hij Jeruzalem betrad. Hij kwam niet op een wit paard zoals keizers, en ook niet, zoals de groten van onze dagen, in gepantserde limousines. Jezus verscheen op een ezel, een middenklasse auto voor die tijd, zoals uw ‘Lada’.
U betreedt ons land zonder angst voor de Covid-epidemie. Daarom zal ons volk u hartelijk ontvangen, omdat u gestalte geeft aan de twintig jaar oude droom van uw voorganger, paus Johannes Paulus II. Hij wilde aan het begin van het derde millennium een pelgrimage maken naar het huis van Abraham, de vader van alle gelovigen, in de provincie Nasiriya(Ur).
Welkom, Franciscus, een weloverwogen gekozen naam: u bent de eerste paus met deze naam. De heilige Franciscus, de arme van Assisi, die de zelfverloochening lief had en ons er acht eeuwen geleden al aan herinnerde dat de ware rijkdom niet zit in geld of maatschappelijke status. Zijn vader Bernardone, een rijke textielhandelaar, achtervolgde zijn zoon Franciscus in verbijstering tot in het huis van de bisschop. Daar trok Franciscus zijn kleren uit en gaf ze terug aan zijn vader. De bisschop sloeg zijn mantel om hem heen, het kleed van de moederkerk.
Welkom Heilige Vader, die kiest voor de armen, die corruptie binnen en buiten de kerk afwijst en zich uitspreekt tegen de globalisering van de onverschilligheid over de migratiegolven, die het gevolg zijn van de armoede veroorzaakt door Europees en Amerikaans kolonialisme in alle continenten: Afrika en Azië, in ons land en in het bijzonder in onze verwoeste regio.
Welkom aan u, die goede smaak geeft aan aan het geloofsleven, zonder onderscheid tussen onze godsdiensten, richtingen en rituelen. U hebt ons er aan herinnerd dat we ‘allen broeders zijn’ omdat God de Vader van allen is en dat de aarde ons gemeenschappelijke huis, een gave van de Schepper, is. U herinnert ons er aan dat allen die zich inzetten voor maatschappelijke rechtvaardigheid en werken aan een rechtvaardige en solidaire wereld, niet vermoeid zullen raken.
Welkom in onze streken, Franciscus, om hen te bemoedigen die strijden tegen de cultuur van haast en tempo. Wij geloven met u dat de kwaliteit van een samenleving valt af te lezen aan de manier waarop mensen met gebrek, die niets anders hebben dan armoede, worden behandeld .
Welkom in de gekwelde Kerk van Irak, die tweederde van haar mensen verloor door emigratie, toen zij zich over de wereld verspreidden. U hebt ons opgeroepen rechtvaardig te handelen en de armen tegen allerlei vormen van sociale en economische uitsluiting en ongelijkheid te beschermen. Vormen, die onverdraaglijk zijn en de kreten van onze jeugd tot in de hemel laten opklinken. U pleit voor bemoeienis met de politiek, dat een kerk die nu in de schaduw van de rijken en machtigen leeft, niet langer de stem van haar profeten het zwijgen oplegt, maar de pijn van de levende Christus verkondigt.
Welkom aan u, die probeerde de kerk te hervormen en begon uw pauselijke missie te realiseren. U maakte zich los van paleizen met goud en rode schoenen. U hebt eens gezegd dat Carnaval voorbij is voor hen die u als een vorst probeerden te kleden. U wilt niet langer de koninklijke titels ‘Uwe heiligheid’, ‘Opperste paus’, ‘Heilige Vader’, maar gewoon ‘Paus’, ‘Bisschop van Rome’ en ‘Dienaar van de dienaren van God’.
Welkom, Franciscus, in de Kerk die roepingen nodig heeft voor de altaardienst door gehuwde en ongehuwde priesters, monniken en monialen. En waarom ook niet vrouwelijke diakens die geroepen zijn tot de diensten en sacramenten?
Welkom bij een lijdend volk. U hebt de betekenis van het lijden sinds de eerste dag van uw wijding in 2013 hooggeschat, want pijn ontstaat vaak door stilte en niet spreken of door te discussiëren over bijzaken, met als gevolg dat velen verloren zijn geraakt. We hebben geen fatwa’s nodig, maar des te meer het mededogen van God. Dit zei u tegen journalisten in het vliegtuig op de terugweg van Brazilië: ‘Wie ben ik om over hen te oordelen? …’. U bent op zoek naar ontwikkelde, gelovige mensen die begrijpen en besluiten wat bij hen hoort, als familie en als individuen, met respect voor de ander en voor hun ziel en lichaam.
Welkom zijn uw krachtige schreden naar hervorming van het kerkelijke instituut en uw initiatief om de kerk van allerlei lasten te ontdoen en haar uit te nodigen zich te wortelen op alle continenten om allen van advies te dienen, ‘zodat het leven voor hen overvloediger wordt’ (Johannes 10:10). Wat zou het goed zijn als de lokale kerken meer speelruimte krijgen om beslissingen te nemen over zaken die hen aangaan. Daarin kan de Synode (zoals de Raad van Bisschoppen) in een gemeenschappelijke geest van betekenis zijn, zoals door het Tweede Vaticaans Concilie is bedoeld.
Welkom, Franciscus, in dit deel van de geglobaliseerde wereld. Wij zijn door de globalisering gekoloniseerd en hebben uw woorden broodnodig. Zij herinneren ons aan een andere globalisering, die Jezus Christus bracht over het vaderschap van de Goddelijke Barmhartigheid, en die werd gepraktiseerd door Franciscus van Assisi. Een globalisering van verdraagzaamheid, liefde voor de armen, mededogen, vreugde, dienstbaarheid, gerechtigheid op grond van eerbied voor religieuze verschillen, versterking van de relaties tussen de godsdiensten en een uitgesproken afwijzing van iedere vorm van nationalistische, sektarische en religieuze geslotenheid van denken die ons ongeluk in deze samenlevingen veroorzaakte en iedereen kwaad heeft gedaan.
Dat God u zegene, Franciscus, en dat de eerbiedwaardige Heilige Franciscus van Assisi u nog meer moed geeft. Dit bid ik u toe, zoals u mij hebt gevraagd bij mijn laatste bezoek aan het Vaticaan met de Chaldeeuwse bisschoppen (op 6 oktober 2017). U zei tegen mij, toen ik u begroette: ‘Ik heb uw gebed nodig!’. Ik kreeg tranen in mijn ogen en herinnerde me wat de Amerikaanse Wall Straat Journal over u schreef: ‘Eindelijk hebben we een paus’ (uitgave 25-12-2014).
Nieuw denken over vrede en veiligheid
Nieuw denken over vrede en veiligheid
(Lezing Rotary 28 mei 2021 door Edy Korthals Altes)
Beste mensen,
Veel dank voor het voorrecht om van gedachten te wisselen over een thema van de allergrootste betekenis voor de mensheid. Het gaat om niets minder dan overleven. Een gedachtewisseling te midden van een kring van mensen met rijke ervaring en inzicht.
Eerst iets over de Vredesprijs 2021. Deze werd mij uitgereikt door burgemeester Jan van Zanen op verzoek van de Coalitie Vredesmissies zonder Wapens en de Werkgroep Inclusieve Veiligheid. De achtergrond is mijn jarenlange betrokkenheid bij nationale en internationale initiatieven op het gebied van vrede en veiligheid. In mijn boek ‘Van Havik tot Vredesduif’ (2017) ben ik hierop ingegaan. Ik ben me goed bewust dat we leven in een wereld vol conflicten met onverkwikkelijke regimes en grove schendingen van mensenrechten. Toch zijn we gedwongen tot een nieuw denken over vrede en veiligheid.
Over de aanpak van de grote uitdagingen waarmee de mensheid wordt geconfronteerd ben ik uiterst bezorgd. De wijze waarop wij omgaan met mens, materie en natuur strookt niet met het waarlijk mens zijn. Voor mij hangt dit samen met het verloren gaan van het zicht op het Transcendente, datgene wat ons overstijgt. De grote Europese filosoof Hans Jonas noemde dit “misschien wel de grootste vergissing in de geschiedenis van de mensheid”. We leven in een tijd waarin veel geld wordt verspild aan militaire uitgaven, terwijl wezenlijke bedreigingen onvoldoende aandacht krijgen. Door velen wordt de ecologische crisis als de grootste bedreiging van de human security gezien. Veel is al geschreven over de zorgwekkende toestand van onze planeet. Zo langzamerhand begint men gelukkig wakker te worden. Tal van initiatieven worden ontwikkeld. Veel geld wordt geïnvesteerd in nieuwe projecten. Daarentegen bestaat nauwelijks belangstelling voor de allergrootste bedreiging van het leven: de plotselinge vernietiging door militair geweld. De aandacht voor het kernwapen is volledig weggezakt. Astronomische bedragen worden besteed aan militaire uitgaven. Het gevaar voor een massale oorlog is daardoor toegenomen.
De Nederlandse defensiediscussie dient daarom geplaatst te worden in een breder kader. Het gaat om meer dan het brengen van een verbetering in de toestand van de krijgsmacht en het voldoen aan de NATO-verplichtingen. Uiteindelijk gaat het om de vraag hoe we met schaarse middelen verbetering kunnen brengen in de human security. Deze wordt niet alleen in gevaar gebracht door de progressieve aantasting van ons leefmilieu, pandemieën, armoede en massamigratie, maar vooral door de Doomsday Machine (Ellsberg).
Als mensen hebben wij de plicht het leven op de ons toevertrouwde planeet ongeschonden door te geven. Dat betekent een zorgvuldige omgang met de beschikbare middelen. Dit houdt in: bij de formatie van het nieuwe kabinet aandacht geven aan de prioriteit van bestedingen op verschillende terreinen. Het bij voorbaat accepteren van het streefcijfer van 2% voor Defensie past hier niet in. Wanneer Nederland aan deze NATO-norm zou voldoen, versnellen wij ook de March of Folly die nu gaande is.
Militaire uitgaven
De wereldwijde militaire uitgaven benaderen de 2.000 miljard dollar, dat is ruim tweemaal hoger dan in de Koude Oorlog. Nog nooit in de geschiedenis was er zo’n gigantische voorbereiding op de mogelijkheid van oorlog. Niet alleen op de klassieke terreinen van land-, zee- en luchtmacht, waaronder de voortgaande nucleaire wapenontwikkeling, maar sedert enkele decennia ook op die van ruimte, cyber en artificial intelligence. Voortgaan op deze weg voert onvermijdelijk tot een catastrofe op wereldschaal.
Nog steeds wordt de discussie beheerst door de gedachte dat meer wapens een grotere veiligheid bieden. Dit is een levensbedreigende illusie in het nucleaire tijdperk. Het Romeinse adagium: ‘Wie de vrede wil, moet zich voorbereiden op oorlog’ is echt achterhaald door de spectaculaire ontwikkeling van wetenschap en wapentechnologie. Deze hebben ons geconfronteerd met een nieuwe werkelijkheid waaraan ons denken over vrede en veiligheid zich zal moeten aanpassen. Darwin heeft ons terecht gewezen op de onherroepelijke ondergang van een levend organisme indien dat zich niet aanpast aan de gewijzigde omstandigheden. Van Einstein is de verzuchting “Het kernwapen heeft alles veranderd behalve ons denken”.
Er zijn nu nog steeds 13.000 kernwapens, enkele honderden daarvan staan op hair trigger alert. Deze beschikken over een vernietigingscapaciteit die vele malen groter is dan de bom die destijds Hiroshima verwoestte. De kolossale vernietigingskracht wordt beheerst door een uiterst complex systeem van communication, control en command. De mogelijkheid van menselijk- of technisch falen is geenszins uitgesloten.
In de komende 10 jaar wordt nog eens 1.000 miljard dollar uitgetrokken voor nieuwe, nog effectievere kernwapens. Lockheed kreeg de opdracht nieuwe kernwapens te ontwikkelen met een reikwijdte van 500 tot 5.000 kilometer, die waarschijnlijk geplaatst worden in Polen en Roemenië. Dit verhoogt het gevaar dat Europa bij een eventueel conflict slachtoffer zal worden. Ook daarom is een Europees initiatief gericht op een nieuw vredes- en veiligheidsconcept van groot belang.
Een nieuw concept van vrede en veiligheid
Te weinig wordt beseft dat 3 factoren ons dwingen tot het inslaan van een nieuwe weg:
-
De enorme vernietigingskracht van de moderne wapens, met name kernwapens;
-
De extreme kwetsbaarheid van de moderne samenleving (zo zichtbaar tijdens de coronacrisis);
-
De zo sterk toegenomen onderlinge afhankelijkheid van de naties.
Moderne oorlog draagt op grond hiervan een geheel ander karakter dan de Tweede Wereldoorlog. De verwoestende werking zal onvoorstelbaar zijn, niet alleen door het kernwapen, maar ook door de combinatie van cyber warfare, wapensystemen in de ruimte en artificial intelligence. We leven in een paradoxale situatie. Het ‘succes’ van de spectaculaire voortgang in de wapentechnologie heeft gevoerd tot de onmogelijkheid van een effectief gebruik daarvan. In deze zin is oorlog obsoleet geworden.
De mensheid staat dan ook op een beslissend keerpunt. Een nieuwe aanpak van vrede en veiligheid of doormodderen op de bekende weg, die tot een mondiale ramp zal voeren. Voor het overleven is een fundamentele verandering in het denken absoluut noodzakelijk.
Een nieuw concept van vrede en veiligheid is niet gebaseerd op wederzijds verzekerde vernietiging maar op wederzijds verzekerde veiligheid (vertrouwen). Er moet een geven en nemen komen in internationale verhoudingen en het besef dat naties zich pas veilig kunnen voelen indien zij geen bedreiging voor de ander vormen, gebaseerd op respect voor elkaars vitale belangen. Een goed voorbeeld is het initiatief Sicherheit Neu Denken van Duitse kerken (Evangelische Landeskirche Baden).
Actiepunten
Wat kunnen we doen. Wakker worden!
-
Op de scholen aandacht voor: vredesopvoeding, liefde voor de natuur en eerbied voor het leven.
-
Stimulering van de massale bewustwording van het grote gevaar dat de mensheid bedreigt. Hierin is met name een rol weggelegd voor de media, hoger onderwijs, vredesorganisaties en wereldreligies.
-
Stopzetting van de hervatting van de wapenwedloop op alle terreinen (kernwapens, ruimte, cyber, artificial intelligence), inclusief een verklaring van No First Use door de NATO.
-
Reductie wereldwijde militaire uitgaven, ook NATO-budget, gecombineerd met conversie van het militair industrieel complex. Voor de macht van dit complex waarschuwde President Eisenhower al bij zijn aftreden.
-
Het verminderen van de druk die tot een opjagen van de militaire uitgaven voert, onder meer door beter inzicht in de reële bedreigingen en krachtsverhoudingen. Wie bedreigt eigenlijk wie? De militaire uitgaven van de VS zijn ruim tien maal hoger dan die van Rusland. De West-Europese ruim driemaal hoger. De Chinese zijn ongeveer een derde van de Amerikaanse. Uitgangspunt zou moeten zijn dat meer gelijkheid tussen de kernwapenstaten gaat ontstaan.
-
In een nieuw concept van vrede en veiligheid wordt actief geïnvesteerd in diplomatie en in de effectieve aanpak van de humanitaire en ecologische problemen.
-
Vredesconferenties: overleg over een leefbare toekomst in een wereld vol kernwapens. Het recente Finse initiatief voor een KSZE conferentie in 2025 verdient alle steun. Deze zou gevolgd kunnen worden door een Haagse Vredesconferentie.
Nederland zou zich in NATO verband sterk moeten inzetten voor een nieuw vredes- en veiligheidsconcept. Juist voor Europa is dit van kardinaal belang. Hierin past het loslaten van de 2%-norm. Grotere veiligheid kan worden bevorderd door effectieve bundeling van Europese militaire kracht en specialisatie van de krijgsmachtdelen en niet door verhoging van nationale militaire uitgaven. Ook zou Nederland krachtig moeten pleiten voor de terugtrekking van Amerikaanse kernwapens in Europa en de ondertekening van het VN-verdrag tegen kernwapens.
Tenslotte, de wedloop die thans wereldwijd gaande is, verslindt miljarden dollars voor de productie van wapens die niet gebruikt kunnen worden zonder het voortbestaan van de mensheid in gevaar te brengen. Deze middelen kunnen beter worden aangewend voor de aanpak van de grote uitdagingen waarmee onze wereld geconfronteerd wordt. We hebben te maken met een weerbarstige materie waarover verschillend wordt gedacht. De gedachten, die ik u heb voorgelegd, passen niet in het klassieke machtspolitieke patroon. Voor alle duidelijkheid: mijn betoog gaat over het beleid en niet over de mensen in de krijgsmacht voor wie ik het grootste respect heb. Voor mij staat echter vast dat een nieuw denken over vrede en veiligheid noodzakelijk is. Dit vereist een mutatie in het denken over internationale verhoudingen.
Het is één of geen wereld.
In wezen vereist dit een mutatie in ons denken, niets minder dan geestelijke vernieuwing. Weer zicht krijgen op het Transcendente en daarmee eerbied voor het leven.
Graag doe ik een beroep op uw meedenken.
